Muayene sırasında “histamin” içeren test ampulünü, doktor beyin vücuduna, göğüs kafesinin üstüne, timus denen organa doğru yaklaştırdım ve nabzındaki anormal tepkiyi fark ettim, ancak bu durumu kendisine de anlatabilmem için vücudunun tepkisini kendisine de gösterebilmem gerekiyordu.
Dolayısıyla uygulamalı kinezyoloji muayenesi yaptım, bu kez histamine karşı kolunda kas gücü kaybı gelişti. Suratıma “Allah Allah, noldu şimdi? Nasıl olabildi yani? Kolumda direnç kalmadı” dedi. Anlattım. Hemen tüm meslektaşlarımdan gelen tepkiyi kendisinden de aldım “İyi de histamin zaten vücudumuzda yok mu? Doğal bir maddeye neden intoleransım olsun?.” Sorusuna soruyla karşılık verdim, “Adrenalin veya kortizol de doğal olarak vücudumuzda var ancak fazla miktarları nasıl zararlıysa histamin de öyle, doğal olması fazlalığının rahatsızlık yaratmadığı anlamına gelmez…” “Hmmmm” dedi, anlamıştı…
Peki… Örneklerle sadede gelelim. Şarap içince baş ağrılarınızın olduğu, domates yedikten sonra kaşınmaya başladığınız, bazen sebepsiz yere nefesinizin yetmediği gibi olduğunuz, derin nefes almakta zorlandığınız, ellerinizin ayaklarınızın buzzz gibi olduğu, vücut ısınızı düzenlemekte adeta zorlandığınız, anlamsız şekilde cilt kızarıklıkları yaşadığınız, çarpıntılara rağmen tetkiklerinizin normal çıktığı oluyor mu? Hoşgeldiniz, gayet de doğal bir madde olan histaminin sizin vücudunuzda da dengesi bozulmuş olabilir.
O zaman ilk soruyla başlayalım… ”Histamin nedir?” sorusuyla.
Histamin, doğru şekilde sindirim, vücudun ısı regülasyonu ve bağışıklık yanıtlarının düzenlenmesinde birçok rolü olan bir salgı maddesi. İmmun sistem içinde mast hücreleri denen ve alerjik reaksiyonlarda görev alan bir grup hücrenin içinde depolu olarak bulunuyor ve alerjen bir maddeyle temas anında bu depolardan boşalıyor. Ayrıca vücuttan beyne sinyalleri taşıyan bir nörotransmitter yani bilgi taşıyıcı molekül. Beyinde de hipotalamus denen merkezde vücut ısısını düzenlemekle ve uyanıklığın sağlanması ilgili bölgelerde rolü var. Ayrıca mide asidinin bir parçası ve besinlerin parçalanmasında çok önemli görevlere sahip.
Hepimizi bilip deneyimlediği alerjik reaksiyonlar olan hapşırma, geniz boğaz akıntısı, göz yaşarması, ciltte kızarıklık, kaşıntı vb. sonuçlardan hep bu histamin meretinin yaptıkları sorumlu. Bahsettiğim mast hücreleri, bir alerjenle karşılaştığında depoladıkları histamini kana boşaltırlar. Histamin ise kan damarlarında genişlemeye yol açar ki savunma hücreleri yabancı maddenin olduğu yere hücum edebilsin. Yabancı madde ise günümüz modern dünyasında gani gani şekerim, alerjenden bol bir şey yok etrafımızda anlayacağınız. Yani histamin kanda savunma amacıyla bulunur, net. Ancak sonra bu histaminin ortadan kaldırılması ve bazı enzimlerle yıkılması gereklidir ki denge sürebilsin. Hah işte, yıkımı sağlayacak enzimlerde bir sorun varsa, histaminin seviyesi giderek artmaya ve serseri mayın gibi vücutta ulaşıp nerede etki edebilecekse, istenmeyen etkiler yaratmaya başlar. En başta da sindirim sistemi, akciğerler, cilt, beyin, tüm kalp-damar sistemini etkilerler. Ancak akla gelmediği için de teşhis zordur.
Alerji ilaçlarının büyük bir kısmı da tam da bu nedenle yani histamini etkiledikleri için anti-histaminiktir zaten. Ancak etkileri geçicidir, ilacı almayı bırakınca alerjen ortalardaysa alerjik reaksiyon hemen geri gelir. Çünkü histaminin yıkılmasını sağlayan enzimleri değil, hücrelerdeki giriş kapılarını yani reseptörleri etkilerler, hücrelerin kandaki artmış histamin seviyesine karşı gözünü kulağını kapatırlar yani… “Şşşştt! Karıştırma fazla orasını, duymayıver, görmeyiver” derler hücrelere bir nev-i. Semptomatiktirler, anı kurtarırlar. Sinir bozucu bir durumdur yani, nasıl olacak polen alerjisinde hayat? Nefes mi almayacaksınız? Saçma…
Histaminin temel olarak yıkılmasını ve seviyesinin dengelenmesini sağlayan enzim kısa adı DAO olan enzimdir yani diamin oksidaz enzimi. Bu enzim ya saf genetik olarak eksiktir (Genetik testlerde anlaşılabilir) ya da ikincil sebeplerle azalmıştır ki burada da en sık etken barsak sorunlarıdır çünkü sentezlendiği yer ve histaminin yıkıma uğradığı yer barsaklardır. Ek olarak fazla histamin içeren gıdaların sık tüketilmesi veya kronik alerjilerin varlığı da histamin seviyesinin kanda yükselmesine ve şikayetlere yol açar.
O zaman gelelim ikinci soruya…” Histamin intoleransında ne gibi şikayetler olabilir?”
Histamin oluştuktan sonra ya hücre içinde depolanır veya bazı enzimlerle parçalanıp ortadan kaldırılır. Santral sinir sisteminde yani beyinde ortadan kaldıran enzim Histamin N-metiltransferaz (HMT) adlı enzimken, barsaklarda görev alan Diamin Oksidazdır (DAO). Yapılan çalışmalar, parçalanmada temel rol alan enzimin barsaklardaki DAO olduğunu ortaya çıkarmıştır. Dolayısıyla DAO enziminde bir sorun varsa, histamin intoleransı şikayetlerinizin olması şaşırtıcı değildir.
Antihistaminik ilaçlar ve antiasid grubu ilaçlardan olan H2 reseptör blokörleri histamin intoleransının önlenmesinde yardımcı olabilecekmiş gibi düşünülebilirler ancak bu ilaçlar aslında vücudunuzdaki DAO seviyesini azaltabilirler.
Çok basitçe ifade etmek gerekirse, aşağıdaki listede yer alan gıda gruplarını kendiniz 30 gün boyunca net olarak tüketmeyin. Ardından her seferinde tek bir gıda grubundan az bir miktar tüketip, takip eden 5 gün içinde yine yukarıda yer alan şikayetlerden herhangi birisinin oluşup oluşmayacağını gözlemleyin. Bu 5 gün boyunca tüketmediğiniz listedeki besinlerden hiçbir başka grubu tüketmeyin. Sadece bir grubu tüketip test etmeniz önemli. Aksi takdirde sorun yaratan besin grubunun hangisi olduğunu ayırt edemezsiniz. Sorun yoksa, o gruptaki besin tüketmeye devam edin ve başka bir grubu test edin. Sorun varsa tüketmemeye devam edin.
Kanda histamin ve DAO enzim seviyelerinin bakılması ve iki sonucun birbirine kıyasla yorumlanmasına dayanır. Yüksek histamin / DAO oranı istenmeyen sonuçtur. Ya histaminin artmasına yol açan etkenler, o kişiye özel sorgulanmalıdır ya da DAO enziminde azalmaya yol açan etkenler. Bazen birkaç sebep de bir arada olabilir, o kişinin muayene ve durumuna özel değerlendirme yapmak gerekir.
Bildiğimiz kadarıyla şu an Türkiye’de bu imkan yok. Ancak olur da DAO enzimi içeren bir preparata ulaşılabilirse, bu ilacı kullandıktan sonra şikayetlerde azalma olup olmadığı gözlenerek yorumda bulunulur.
Beslenme ve Destek-Takviyelerle Şikayetlerin Azaltılması
Histamin intoleransınız varsa, atılacak ilk adım, beslenmenizden içinde yüksek miktarda histamin bulunan veya histaminin parçalanmasını sağlayan enzimi azaltan gıdaların, ilaçların hayatınızdan uzak tutulmasıdır. Ne yazık ki günümüz şartlarında Türkiye’de içinde enzim bulunan destek preparatları bulunmuyor.
Daha da ileri ve önemli bir adım ise, histaminin vücudunuzda yüksek seviyede bulunmasına yol açan kök nedenlere ulaşabilmektir. Örneğin barsak düzensizliği, sızdıran barsak sendromu, iritabl barsak veya incebarsakta aşırı bakteri üremesi varsa, atılacak adımlar o kişiye özel değerlendirilmelidir. Bu noktada vurgulamak istediğimiz çok önemli bir husus var; eğer ki SIBO dediğimiz incebarsakta aşırı bakteri üremesi denen durum varsa bu durumda fermente ürünler olan kefir, sirke, evyapımı turşu, probiyotik bakterilerin tüketimi bu tabloyu ağırlaştırabilir. Bunun sebebi, zaten aşırı üremiş durumda olan bakterilerin gıdası olabilecek fermente ürünleri de beslenmeden bir süre dışlamak, böylece zararlı bakterilerin de probiyotik ve prebiyotiklerle artışına gem vurmaktır. Bu konu başlı başına bir yazıyı zaten hakkediyor ve umarım zamanla bu klinik tabloyu da ele alır ve yazarız. O zamana dek lütfen meraklı olanlar SIBO ve FODMAP diyeti şeklinde internetten aratarak bilgi edinmeye baksınlar.
Barsak florasının ve dengesinin sağlanmasında ise doğru beslenme en önemli anahtar. Paketli gıda gibi görünen zehirler, katkı maddeleri, yapay tatlandırıcılar, GDO’lu buğday, mısır, soya, yüksek früktoz içeren şuruplar, kutu meşrubat ve gazlı içecekler, rafine şeker, meyve şekerinin fazlası, kan şekeri dengesini bozacak şekilde sık sık beslenmek (evet yanlış okumadınız, sık sık 3 ana-3 ara öğünlü beslenmenin yanlış olduğu artık biliniyor), mevsimi dışında yetiştirilmiş-kimyasal kullanılmış sebze ve meyveler, stresin her türlüsü (ister zihinsel, ister bedensel, ister duygusal olsun), elektromanyetik maruziyet, geceleri yatarken cep telefonuna yakın yatmak ve beynimizi-bedenimizi deyim yerindeyse nükleer santralin içinde bırakmak, ağır metallerin varlığı ve burada yer almayı hakkeden ancak yer sıkıntısı nedeniyle üzülerek yazıya dahil edemediğimiz birçok etken barsak sağlığı için birer saatli bomba...
Histamin miktarında artışa sebep olan etkenlerden birisi de paraziter ve IgE süreçli alerjik reaksiyonlardır. Örneğin Ascariasis bugün bilindiği kadarıyla Dünya Sağlık Örgütü’nün raporlarına göre Dünya’da izlenen en sık paraziter hastalık (her 4 kişiden birisinde mevcut). İlla ki yetişkin formunda var olması gerekmiyor, larva veya yumurta formları da immun sistemde stres yaratmaya yetiyor. Bu konu da adreslendirilip gereken adımlar atıldığında olayın yatışması gayet mümkün.
Yani her klinik durumda olduğu gibi altta yatan sebeplere yönelik o kişinin ihtiyacının belirlenmesi ve düzenlemenin bir takım oyunu şeklinde hastayla beraber uygulanması lazım.
Akupunktur bu işin neresinde diye bakacak olursak;
Yukarıdaki uzun listeye bakınca, “Eee peki!! Ne yiyebileceğim şimdi ben?!?” sorusu, çok doğaldır ki ilk aklınıza gelen şeydir. Peki o zaman aşağıdaki listeye sıra gelsin…
.jpg)
.jpg)
.jpg)